Μετά τα όσα είπε ο Ερντογάν για το κάψιμο της Σμύρνης από Ελληνες στρατιώτες κατά την υποχώρησή τους δεν θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση αν κάποια στιγμή ακούσουμε ότι και ο Διάκος στην Αλαμάνα συμμετείχε οικειοθελώς στο γλέντι με τις σούβλες που έστησαν οι Τούρκοι για να πανηγυρίσουν την νίκη τους. Αλλωστε στόχος των κυρίαρχων ιστορικών αφηγημάτων δεν είναι η «αλήθεια» αλλά η «νομιμοποίηση» επιλογών του παρόντος. Και στο παρόν στόχος της Αγκυρας είναι η βήμα- βήμα αναθεώρηση της Συνθήκης της Λοζάνης η οποία εκτός των άλλων ορίζει και τα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Η ρητορική Ερντογάν θα πρέπει να μας υπενθυμίσει και κάτι ακόμη: την αποτυχία της πολιτικής της βήμα προς βήμα προσέγγισης που ακολούθησαν οι Ελληνικές κυβερνήσεις ως ευαγγέλιο μετά το κάζο των Ιμίων.
Σύμφωνα με αυτήν την πολιτική αντίληψη, για την αποφόρτιση δύο κοινωνιών από τα ιστορικά βάρη του παρελθόντος που συσσωρεύτηκαν με κύριο υλικό το αίμα που χύθηκε εκατέρωθεν, είναι η ενίσχυση της μεταξύ τους επικοινωνίας και η διασύνδεσή τους κατά κύριο λόγο σε οικονομικό επίπεδο. Η λογική αυτής της τακτικής «ακούγεται» βάσιμη καθώς η οικονομική συνεργασία μπορεί να αναδείξει απτά οφέλη τα οποία θα διαχυθούν στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Ταυτόχρονα η προϋπόθεση της επικοινωνίας για την προώθηση της οικονομικής συνεργασίας δημιουργεί ανθρώπινες επαφές και σχέσεις και με αυτόν τον τρόπο οι ιστορικές μνήμες εντάσεων και συγκρούσεων εκτονώνονται και αποφορτίζονται…
Είναι, όμως, έτσι; Είναι η οικονομική συνεργασία το «φάρμακο» για τη θεραπεία παλαιών ασθενειών ή την αποτροπή μεταστάσεων από καρκινώματα του παρελθόντος;
Δεν ήταν απαραίτητο να δοκιμαστεί στα ελληνοτουρκικά αυτή η συνταγή απονεύρωσης των πολιτικών και ιστορικών διαφορών μέσα από τη λειτουργία της οικονομίας για να αποδειχτεί, για μια ακόμη φορά, η αποτυχία της. Οι σπόνσορες (Αμερικάνοι κατά κύριο λόγο και Ευρωπαίοι Εταίροι) αυτής της πολιτικής πρακτικής και ο Γιώργος Παπανδρέου που ανέλαβε να την φέρει σε πέρας θα έπρεπε να είχαν υπόψη τους ότι η ιστορία έχει ήδη αποδείξει πως το εγχείρημά τους ήταν ανέφικτο. Ο Παναγιώτης Κονδύλης διαπίστωνε και προειδοποιούσε:
«Η ιδεολογική πίστη ότι η οικονομική συνεργασία ή διαπλοκή οδηγεί αναγκαία σε άμβλυνση των γεωπολιτικών και πολιτικών αντιθέσεων δεν έχει κανένα ιστορικό στήριγμα». Και τεκμηρίωνε την άποψή του ως εξής: «Αναφέρω ένα ιδιαίτερα αδρό παράδειγμα. Ανάμεσα στα 1900 και στα 1914 το γαλλογερμανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 137%, το γερμανορωσικό κατά 121% και το γερμανοβρετανικό κατά 100%, ενώ περισσότερα από τα τοτινά διεθνή καρτέλ παραγωγής αποτελούσαν κοινή γερμανοβρετανική ιδιοκτησία (ένα από αυτά μάλιστα παρήγε εκρηκτικές ύλες). Όλοι αυτοί οι εντυπωσιακοί ανοδικοί δείκτες δεν εμπόδισαν τις παραπάνω χώρες να εμπλακούν σε έναν από τους φονικότερους πολέμους από καταβολής κόσμου»
Τα πέπλα της ιστορίας
Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η τρέχουσα ελληνοτουρκική διαμάχη είναι έντονα φορτισμένη από μνήμες του παρελθόντος-- που για κάποιους φτάνουν μέχρι την Άλωση της Πόλης ή την σφαγή των κατοίκων της Τριπολιτσάς από το ασκέρι του Κολοκοτρώνη—αλλά εξελίσσεται στο παρόν. Εκεί, στο παρελθόν βρίσκονται οι ρίζες της συλλογικής συνείδησης και η οικοδόμηση των εθνικών αφηγημάτων, εκεί βρίσκονται οι θρίαμβοι και οι ήττες, εκεί γίνονται οι διαχωρισμοί του «εμείς» με τους «άλλους» εκεί περιγράφονται οι εχθροί. Σε καμία ωστόσο περίπτωση δεν βρίσκονται οι ρίζες των ελληνοτουρκικών προβλημάτων του παρόντος.
Αντίστροφα, τα τρέχοντα προβλήματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις συντηρούν ζωντανές τις οδυνηρές μνήμες του παρελθόντος υπογραμμίζοντας όλα εκείνα που χωρίζουν τις δυο πλευρές. Με αυτόν τον τρόπο η ιστορία λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της έντασης και ως δικαιολογία για την συντήρησή της. Η κινητοποίηση της συλλογικής μνήμης προς μια τέτοια κατεύθυνση εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες στο εσωτερικό των δύο χωρών, απομακρύνει την προσοχή από άλλα μείζονα προβλήματα του παρόντος που ταλαιπωρούν τους δυο λαούς και το σημαντικότερο δημιουργεί ένα πέπλο που κρύβει την ουσία της σημερινής διαμάχης.
Η συντήρηση της ύπαρξης ενός εχθρού λοιπόν, είναι από πολλές απόψεις ωφέλιμη. ο εχθρός επιβάλλει την δέσμευση και την κατεύθυνση τεράστιων οικονομικών πόρων για την αντιμετώπισή του, καθορίζει επιλογές συμμαχιών και το κυριότερο κρύβει ή δικαιολογεί την ατζέντα των συμφερόντων που πολλά έχουν να κερδίσουν από το ξέσπασμα μιας κρίσης ή ακόμη και σύγκρουσης.
Η κάλυψη των σημερινών ελληνοτουρκικών προβλημάτων κάτω από τα αιματοβαμμένα πέπλα της ιστορίας είναι η πρεσβυωπική πλευρά της οφθαλμαπάτης και έχει να κάνει με όλους αυτούς που μπορούν να «δουν» τη ρίζα των σημερινών εντάσεων , πολύ μακριά , στο Χάνι της Γραβιάς ή τα Δερβενάκια. Υπάρχει ωστόσο και η μυωπική οφθαλμαπάτη από την οποία πάσχουν όσοι δεν μπορούν να δουν πέρα από τη μύτη τους. η προσπάθεια της βήμα προς βήμα ελληνοτουρκικής προσέγγισης μέσα από την σύσφιξη των οικονομικών ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι ένα καλό και πρόσφατο παράδειγμα πολιτικής μυωπίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου